Karbon Atığınız Kaç Kilo?

07.03.2008 Cumhuriyet / Bilim Teknik

'Kaç kilo/ton karbondiosit üretiyorsunuz' sorusu bizde henüz bilinmiyor. Yakında burada da moda oluverir. Anglosakson ülkelerinde, kişisel CO_ üretimini 'azaltarak'çevreye duyarlı olmaya çalışanlar çok.

Medyamız, küresel ısınmayı nihayet öğrendi. Çağdaş uygar ülkelerde epeydir konuşuluyordu. Ama, bizdeki kuraklık falan olmasa, daha fark edeceğimiz yoktu. Zaten yöneticilerimiz, Kyoto'ya hayır dedikleri için "bu iş"in bizi değil, başkalarını ilgilendirdiğine emin.

Oysa, "dışarda" küresel ısınma konusu dünya gündemine oturduğundan beri, herkesin ve her şeyin "karbondioksit üretim miktarı"nı ölçme merakı var.

CO_ üretim hesabınızda ana girdi: Üretim/tüketim amacıyla yaptığınız bütün her işte açığa çıkan fosil yakıt kökenli zararlı gazlar... Bu işlerde sizin hiçbir kişisel payınız olmayabilir. Örneğin, uçağa/trene bindiniz. Oluşan zararlı gaz sizin eseriniz değil. Ama otomobil kullanıyorsanız, çevreye zarardan kişisel olarak sorumlusunuz.

"Kaç kilo/ton karbondiosit üretiyorsunuz" sorusu bizde henüz bilinmiyor. Yakında burada da moda oluverir. Anglosakson ülkelerinde, kişisel CO_ üretimini "azaltarak" çevreye duyarlı olmaya çalışanlar çok. İngiltere'de Prens Charles, özel jet uçağının üreteceği CO_ miktarından "dolayı", bu kış kayak yapmaya İsviçre'ye gitmedi. Eh, gitse bile, kayak yapacak kar bulamazdı belki ya, neyse...

Tesco: Türkiye'de Ege Bölgesi'nde süpermarket işleten, İngiltere'nin en büyük süpermarket zinciri Tesco: Sattığı 70 bin çeşit ürünün her birinin üretimi sırasında ortaya ne kadar CO_ çıkarttığının hesabını halka açıklamaya hazırlanıyor. Bu iş için dünyaca anlaşılacak ve kabul edilecek bir ölçüm sistemi gerek. Şimdilik, Environmental Resources Management (Çevre Kaynakları Yönetimi) adlı bir özel kuruluşun hesabı kullanılıyor.

İlk hesaplara göre Tesco'nun Şubat 2007 itibarıyla bütün grup CO_ üretimi 4.13 milyon ton... 2004 yılında bütün İngiltere'nin üretimi (atığı demek daha doğru) 659 milyon ton. Sadece gıda sanayinin atığı 111 milyon ton. Bu atığa, İngilizcede "Karbon Ayakizi" deniliyor.

Timberland: Ünlü ayakkabı üreticisi Timberland da aşağı kalmadı. Bir adet ayakkabı üreteceğim diye kaç kilo CO_ yarattığının hesabını, ayakkabı kutularına yazmaya başladı. Tıpkı, gıda maddeleri ne kadar şeker, yağ, katkı maddesi içerir, bunu anlatan etiketler gibi.

Timberland ayrıca, ayakkabıların içine "Siz ne tür bir ayakizi bırakıyorsunuz?" diye müşteriye soran etiketler koyuyor. Demek istiyor ki: Ey tüketici! Biz sorumluluk yüklenip çevreye verdiğimiz zararı açıkladık. Ya sende durum ne?

Walkers: Karbon kervanına katılanlardan biri de Walkers bisküvi ve cips üreticisi. Sitesinde, her bir cips paketinin üretiminde ortaya ne kadar CO_ atık çıktığını gösteriyor. Ham madde (patates, ayçiçeği, baharat) + üretim + paketleme + dağıtım + atık paketleri toplama aşamasında üreyen CO_ miktarı (her pakette) 75 gram.

Topluma bilgi: Bilgi toplumu, bilgi istiyor. Bu sadece ansiklopedik, eğitimsel bilgi değil. Böyle çevreyle doğrudan bağlantılı bilgi de. Öyle ki, bu tür toplumlarda uçakla seyahat yerine trenle seyahatin önemini ve gerekliliğini vurgulayan görüşlere "oradaki" medyada çok sık rastlanır oldu. Bunda elbette Avrupa'nın "demirağlarla örülü" hale gelmesi ve trenle seyahatin (bırakın zararlı atık gazları falan) daha ucuz, daha kolay, daha yalın hale de gelmesi ana faktör. Elbette..