Doğa Derneği’nden Çağrı: Türkiye Flamingolara Mezar Olmasın !

Doğa Derneği Genel Müdürü Güven Eken, 22 Mart Dünya Su Günü nedeniyle yaptığı açıklamada "Sulaklanların kurumasıyla ölen flamingolar, çatlayan toprak manzaraları ve tuzlanan tarım alanları bu ülkenin kaderi değil. İnsan aklı ve Anadolu kültürü su sorunun çözümünü üretmek için bize her türlü imkânı sunuyor” diyerek Dünya Su Günü'nde, Devlet Su İşleri başta olmak üzere tüm tarafları konuyu tartışmanın ötesine geçerek, kalıcı çözümler üretmeye davet etti.
Dünyanın ilk toplu flamingo mezarlığı geçtiğimiz yaz Türkiye'de Tuz Gölü'nde bulunmuştu. Doğa Derneği uzmanları Tuz Gölü’nün tümüyle kuruması nedeniyle yüzlerce flamingo yavrusunun uçamadan göl tabanı üzerinde kuruyarak hayatını kaybettiğini saptamıştı.
Ortaya çıkan bu manzaranın nedeni Orta Anadolu'nun giderek artan susuzluk sorunu. Susuzluk nedeniyle geçtiğimiz beş yılda Tuz Gölü ve çevresindeki dört uydu göl (Tersakan Gölü, Bolluk Gölü, Kulu Gölü, Eşmekaya Sazlığı) tümüyle kuruma noktasına geldi. Bu nedenle göllerde üreyen ve beslenen en az 30 kuş türü bölgeden silindi. Bu sorunun önüne geçmek Konya Havzası'nda ivedilikle damlama sulama gibi tasarruflu sulama yöntemlerine geçilmesi gerekiyor. Bunun içinse Devlet Su İşleri'nin (DSİ) Türkiye'nin su politikasını yeniden belirleyerek suyun planlamasını havza ölçeğinde yapması gerekiyor.

Göller neden kuruyor?
Su kaynaklarının dörtte üçünü tüketen sulama yatırımları hızla yapılırken suyun tasarruflu kullanımı ve kullanılan suyun temizlenerek yeniden doğal su döngüsüne kazandırılması üzerinde yeterince durulmuyor.
Türkiye’de sulanan alanların %94'ü, suyu israf eden yüzey sulama metotları (karık, tava ve salma) ile yapılırken geriye kalan sadece %6'lık bir alanda basınçlı sulama sistemleri (yağmurlama, damlama) kullanılıyor. Oysa yüzey sulama yöntemi yerine basınçlı sulama sistemlerinin oluşturulması ile tarımsal sulama için kullanılan sudan tüm ürünlerde yüzde 50–90 arasında tasarruf sağlanabiliyor. Bu güne kadar sulamanın yüzeyden yapılması nedeniyle Türkiye'nin su kaynaklarının en azından üçte birinin israf edildiği tahmin ediliyor. Bu nedenle Tuz Gölü gibi pek çok sulak alanımız kuruyor" diyor.

Flamingo mezarlığı nasıl oluştu?
Doğa Derneği uzmanları, 2007 yazında Tuz Gölü'nde yaptığı incelemeler sırasında Türkiye'deki susuzluk sorununu en acı şekilde gözler önüne seren sıra dışı bir manzara ile karşılaşmıştı. Yapılan incelemelerde henüz uçamayan yüzlerce flamingonun gölün tümüyle kaybolması nedeniyle kuruyarak hayatını kaybettiği anlaşılmştı. Her yıl binlerce çift flamingonun yuva kurduğu Tuz Gölü, bu güzel kuşun dünyadaki en önemli üreme alanlarından biri.
Konya'nın atık sularını Tuz Gölü'ne taşıması nedeniyle sık sık gündeme gelen Konya Kanalı, son yıllarda tümüyle kuruyan gölde yavru flamingolar için tek beslenme alanı. Flamingo yavruları, her yıl gölün güneyindeki üreme alanlarından karınlarını doyurmak için on yedi kilometrelik bir mesafe yürüyerek kanalın ağzında toplanıyorlar. Yavrular her yıl olduğu gibi 2007 yazında da Konya Kanalı'nın gölle buluştuğu noktaya geldiklerinde büyük bir tehlike ile karşılaştı. Binlerce flamingo yavrusunun uçmasına birkaç hafta kala gölde su kalmadı. Bu nedenle Tuz Gölü toplu flamingo mezarlığına dönüştü.

Türkiye'de su ne için kullanılıyor?
Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü verilerine göre 2003 yılı itibariyle yararlanılmakta olan suyun miktarı toplam 40,1 milyar metreküp. Bu toplamın 6,2 milyar metreküpü (%15,5) içme suyu, 4,3 milyar metreküpü (%10,7) sanayi, 29,6 milyar metreküpü (%73,8) ise tarımsal amaçlı olarak kullanılıyor. Bu dağılım içinde en büyük paya sahip (toplam su kullanımının dörtte üçü) tarımsal su kullanımının, DSİ 2030 planına göre 72 milyar metreküpe çıkarılarak yüzde 143 oranında artırılması öngörülmekte. Öte yandan, yine DSİ Genel Müdürlüğü verilerine göre sulanabilir alanların 2030 yılına kadar 4,9 milyon hektardan 8,5 milyon hektara çıkarılarak yüzde 73 oranında büyütülmesi planlanıyor.

Buğday